Dlaczego dzieci biją innych? Zrozum swoje dziecko.
Dlaczego dzieci biją dzieci, dorosłych, siebie? Chyba nie znam dziecka, które nigdy w życiu nie podniosło na nikogo ręki. Nie dalej jak w ubiegłym tygodniu spotkałam się z koleżanką i jej dziećmi w kawiarni z salą zabaw. W rogu sali siedziała dziewczynka, około 2,5- letnia i bawiła się klockami. Była zajęta swoją pracą i nie zwracała uwagi na innych. Po chwili podeszła do niej 18-miesięczna córeczka mojej znajomej. Niewiadomo po co przyszła, ale ni z tego ni z owego zarobiła od starszej dziewczynki ogromnym klockiem w głowę. Trwało to dosłownie sekundę, a ja widziałam to kątem oka. Moja znajoma była przerażona, bo guz na głowie rósł bardzo szybko, a jej córka strasznie płakała. Widziałam w oczach jej mamy ogromną złość i współczucie dla swojego dziecka, a jednocześnie ogromne zdenerwowanie na zaistniałą sytuację.
Dlaczego dzieci biją?
Chyba każdy z nas doświadczył lub jeszcze doświadczy takiego uczucia, kiedy ktoś bije nasze dziecko lub to nasze dziecko krzywdzi inne.
W dzisiejszym wpisie chciałabym spróbować wyjaśnić mechanizmy jakie władają dziećmi podczas takich sytuacji, aby w przyszłości móc im zapobiegać.
„Zawsze pierwszy podnosi rękę ten, który się boi”
Pamiętajcie, to jest bardzo ważne stwierdzenie. Boi się, że druga osoba może coś nieprzyjemnego, niemiłego zrobić. W sytuacjach zagrożenia aktywuje się odruch walki lub ucieczki. Dzieci, które jeszcze nie nauczyły się innych sposobów „walki” w postaci słów, czyli np. powiedzenia do innego dziecka:
„Ja się teraz tym bawię.”
„To moje”
„Poczekaj na swoją kolej”
Często używają swojego ciała żeby się obronić. Nawet dziecko, które potencjalnie im nie przeszkadza, nie wykonało jeszcze żadnego ruchu, ale możliwe, że to zrobi. Małe dzieci nie potrafią jeszcze przewidywać, że ktoś nie ma złych zamiarów. W obronie własnej potrafią ugryźć, uderzyć lub rzucić przedmiotem. Przecież to bardzo skutecznie odstraszy zagrożenie. Tylko konsekwencje tego czynu nie będą miłe, ale małe dziecko tego nie przewidzi. Nie zdaje sobie również sprawy, że zadają ból i nie wiedzą dlaczego biją dzieci.
Dzieci biciem mogą reagować na te wszystkie emocje
- złość, bo ktoś dotknął ich zabawki
- ból, bo ktoś lekko je potrącił
- skrępowanie, szczególnie w nowym miejscu poziom stresu może się podnieść
- zlekceważenie i próba zwrócenia uwagi na siebie
- irytacja, bo klocek nie przyczepił się w dobrym miejscu
- obawa, bo on może mi coś zabrać
- lęk i poczucie zagrożenie, bo nie potrafi przewidzieć zachowania drugiego dziecka
Dzieci naprawdę nie są świadome, że wszystkie te zachowania sprawiają ból fizyczny. Dlatego, ja zawsze powtarzam, że „TO BOLI!”
Takie reakcje ze strony dzieci najczęściej występują kiedy obciążony jest ich układ nerwowy np. kiedy są już zmęczone, chore lub będą zaraz chore, przestymulowane. O pretekst jest wtedy o wiele łatwiej.
Dlaczego dzieci biją? Żeby rozładować emocje.
Jak widzicie nie użyłam nawet tego słowa na „a”.
Według mnie takie zachowania nie są agresją. To my, dorośli patrzymy na to z tej perspektywy: oprawcy i ofiary i dlatego aż tak bardzo przejmujemy się takimi sytuacjami. Nakładamy na takie zachowania swoje filtry i dorabiamy ideologie. Dzieci nie postrzegają tego w ten sposób. Według ich toku rozumowania jest to normalne. Bronią się jak potrafią. Kiedy są starsze i nabywają innych umiejętności komunikowania to np. z języka ciała potrafią wyczytać, że drugie dziecko im nie zagraża. A kiedy już potrafią werbalizować swoje obawy, to jest o wiele łatwiej, już z daleka mogą powiedzieć, że:
„Jak skończę to Ci dam”
„Poczekaj na swoją kolej”,
„Zabolało mnie, jak stanąłeś na mój palec”.
Kora przedczołowa u 4-latka nie pozwoli mu zwerbalizować komunikatu: Mamo, kocham Cię, ale chciałbym Cię uderzyć, bo zabrałaś mi zabawkę.
Warto też wspomnieć, że dzieci, które same doświadczają w domu przemocy, będą tak samo postępować na zewnątrz
Nie ma absolutnie niczego złego we wściekaniu się i byciu sfrustrowanym. Potrzeba jedynie odpowiedniego języka, który to wyrazi bez obrażania innych osób wokół. Chodzi mi o bardzo osobisty język, który opisuje sytuację z naszego punktu widzenia i wyraża wprost to, co nam się podoba, a co nie, czego chcemy, a czego nie.
Jak sobie z tym radzić i pomóc zrozumieć dlaczego dzieci biją?
- bycie blisko – jeżeli Wasze dzieci już wcześniej wykazywały takie skłonności i możecie się po nich takich zachowań spodziewać – nie zostawiajcie ich w niepewnych sytuacjach np. w kawiarni w sali. Ja zawsze czuwam i obserwuję. Ewentualnie staram się zapobiec (np. kiedy widzę, że Lila pracuje przy stoliku, a Jul pakuje się żeby jej „pomóc” to go zabieram, bo wiem, że z tego może coś wyniknąć nieprzyjemnego dla obu stron. Przy okazji tłumaczę, żeby nie przeszkadzać jak ktoś pracuje)
- jeżeli już tak się zdarzy, że Wasze dziecko kogoś uderzyło lub ktoś je uderzył – ZACHOWAJCIE SPOKÓJ i mówię to poważnie. Dzieci bardzo szybko przejmują nasze nastroje i jeżeli będziemy przeżywać to bardziej niż one, to nie pomożemy.
- nazywać EMOCJE – obszerny wpis pisałam o tym we wpisie Pozwólcie dzieciom płakać, a książka która szczegółowo tego dotyczy jest TUTAJ
- krótko po wydarzeniu (dziecko w stresie nic i tak nie zrozumie) pogadać o tym co się stało, czy kogoś bolało i ktoś płakał. Samo „NIE WOLNO BIĆ” nie wystarczy.
- mocne przytulanie – taki uścisk uspokaja układ nerwowy i pomaga się uspokoić (chyba, że ktoś za tym nie przepada)
- KARA czy BRAK NAGRODY- nie jest rozwiązaniem, bo możliwe, że i tak dziecko nie będzie wiedziało, że zrobiło coś źle. Tak jakbyśmy je karali za swoje emocje. Czy nas ktoś karze, że krzyknęliśmy na dziecko? To jest bardzo podobna sytuacja, bo my też podnosimy głos kiedy się denerwujemy.
Rodzice często nie zwracają uwagi, co mogło być przyczyną. Tylko wałkują sam skutek (czyli uderzenie). Warto pytać, co się stało jak do tego doszło. Czasami pomagam moim dzieciom zrozumieć intencje drugiego dziecka i mówię np. „Chodź weźmiemy inną zabawkę, bo chłopiec nie chce żebyś brał jego traktor”.
A co jeżeli dziecko jest starsze i wciąż bije dzieci, rodziców, przedmioty?
W tej sytuacji trzeba poszukać przyczyny gdzieś głębiej np. w integracji sensorycznej lub szukać pomocy u psychologa. Dzieci, które potrzebują takiej stymulacji, aby rozładować napięcie trzeba obserwować:
- w jakich sytuacjach zdarza się to najczęściej?
- czy bije innych bez wyraźnej przyczyny?
- czy bicie innych sprawia mu przyjemność? bo tak też może być
- co się dzieje z dzieckiem po takim wydarzeniu?
- czy bije również siebie? uderza głową, ciałem np. o ścianę lub podłogę?
Dlaczego dzieci biją?
Dzieci, które tak postępują, mogą potrzebować różnych bodźców, których codzienne sytuacje nie są w stanie im dostarczyć. Z bardzo dużym prawdopodobieństwem dziecko w ten sposób dokonuje samoregulacji, a co za tym idzie organizuje układ nerwowy. Dzieci dostarczają sobie bodźców, których tak bardzo potrzebują. Może to być lekko przerażające, ale tak właśnie jest. Uderzenie dostarcza bodźców z układu czucia głębokiego, którego receptory są umieszczone w mięśniach i ścięgnach. Silny ucisk, zderzenie pobudza ten układ i dlatego dzieci w ten sposób szukają stymulacji. To uczucie można porównać do pragnienia: musimy się napić i zaspokoić naszą potrzebę. Dzieci mają tak samo, tylko nie potrafią powiedzieć: „Muszę poczuć swoje mięśnie i ścięgna” tylko walą prosto w głowę młodszego brata lub siostrę.
Nasilone zachowania są najczęściej spowodowane ogromnym zapotrzebowaniem na bodźce. Niektóre dzieci w tak mocny sposób mogą okazywać swoją czułość i miłość. Nie potrafią wyregulować napięcia i np. podczas bardzo przyjemnej zabawy kogoś ugryźć. Takie doznanie sensoryczne znacząco poprawia ich samopoczucie.
Jeżeli macie podejrzenia, że to jest ten powód dlaczego dzieci biją, to warto je obserwować pod tym kątem. Nie muszą to być od razu zaburzenia integracji sensorycznej. Pamiętajcie, że wszyscy ludzie mają preferencje sensoryczne i u wszystkich występują objawy sensoryczne. Jest to zupełnie normalnie.
a tu ważny wpis – Jak oswajać dziecięce lęki
W jednym z kolejnych wpisów zapropnuję Wam ciekawe zabawy, które pomogą dostarczyć takich bodźców w warunkach domowych.
A na koniec Julek, który jest zły 🙂
Polecane wpisy
Dziękuję Ci za ten artykuł!!!
Aniu,dziękuję bardzo za ten post!pozdrawiam serdecznie!
Mam trójkę dzieci i zgadzam się w 100%. Prośba o info czy jeżeli bicie wynika z zaburzeń integracji sensorycznej to samo z wiekiem to przejdzie czy zawsze konieczna jest terapia?
Jeżeli jest to SI, to występują również inne objawy. One nie miną, mogą się nasilać. Jeżeli masz wątpliwości, czy warto pójść na diagnozę to wypełnij bezpłatnie kwestionariusz sensomotoryczny i będziesz miała odpowiedź. http://www.ppp10.waw.pl/download/si-kwestionariusz.pdf
Bardzo kompleksowe spojrzenie,czekam z niecierpliwoscia na kolejny wpis?
Super i bardzo przydatny wpis! Pod strzechy z nim, a zwłaszcza do ojców (im trudniej zrozumieć sferę emocji, bo poprzedni model wychowania tłumił emocje u mężczyzn… „uderzyłeś inne dziecko? To ja uderze Ciebie, żebyś zapamiętaj, że się nie bije!” – …a logikę stąd wywiało).
Dzięki za wpis, rozsyłam znajomym 🙂
Dzieki za swietny wpis, poczulam soe jak w domu. My mamy ten problem na codzien od 3 lat. Po urodzeniu corki syn -prawie 3 letni bardzo zle przyjal zmiane sytuacji i wielokrotnie zdazylo mu sie uderzyc ja lub przypadkowe dziecko- szczyt osiagnal gdy zdzielil przypadkową dziewczynke w paskownicy lopata. Pracowalismy wspolnie z przedszkolem i teraz syn ma nastawienie mocno pacyfistyczne. Problem z mlodsza siostra, ktora teraz majac prawie 2 i pol roku stosuje rozwiazania silowe. Niestety interakcje pomiedzy rodzenstwem sa czeste- sytuacje podobne jak opisalas-walka o zabawki, przeszkadzanie w pracy- z obu stron, co u niej wywoluje czesto reakcje w postaci bicia. Walczymy, ale nie jest latwo.
Ania, dziękuję za ten wpis. Kiedyś wspomniałaś, że napiszesz (tzn. ja prosiłam o taki wpis) o wychowaniu bez nagród i kar oraz jak „wyegzekwować” dane zachowanie u dziecka bez stosowania nagród i kar (nie wiem czy dobrze to ujęłam). Napiszesz jak u Ciebie to wygląda i czy się sprawdza. Pozdrawiam!
Ok, postaram się:)
Dziękuję za ten wpis!
Mnie ciekawi temat bicia w szkole, moje najstarsze dziecko jest w pierwszej klasie i to co dzieje się w szatni, troche przeraża, dzieci się popychają, czasem chłopcy biją, kopia.
Niestety nasza szkoła słabo jest przystosowana do dzieci:( za duży tłok i rzeczywiście dzieci biją się z lęku o przetrwanie.
Mieszkam w UK, tu tez widze czeste popychanie u dzieci na przerwie (ok 9l).
Moim zdaniem nasze dzieci wychowuja sie w nielatwych czasach. Pamietam jak jako 10latka po Tychach biegalam z kolegami. Teraz dzieci maja byc „grzeczne”, nie przeszkadzac, nie biegac, nie krzyczec i siedziec w domu :/
Maz boi sie, ze skoro teraz zdarzy mu sie oberwac to co dopiero bedzie pozniej. Sama zaczelam sie obawialac, ze ma racje 🙁
Dziękuję Aniu, kolejny kolejna dawka bardzo potrzebnych informacji, zastanawiam się jak przemycić tą treść do przedszkola, a konkretnie do pań przedszkolanek;) Słowo agresja, pojawia się nazbyt często w ich ustach:/
Trafiłam na Twój blog po tym jak poleciła go na instastory mamalekarz;) I naprawdę potrzebowałam takiego wpisu i to przeczytać go właśnie dziś, kiedy mój syn po raz 262882 uderzył młodsza siostrę a przy próbie tłumaczenia ze nie wolno również i mnie. Teraz to rozumiem, dziękuje!:)
Najbardziej potrzebny i pouczający wpis jaki kiedykolwiek przeczytałam.
Wpadłam pierwszy raz i zostaje. Dziękuję Ci. ?
Dziękuję za miłe słowa.
Bardzo ciekawy i życiowy tekst, masz rację wszyscy rodzice wcześniej czy później będą mieli z tym tematem doczynienia – dziękuję ?
dziękuję za ten wpis. czekam na te domowe sposoby na zabawę która daje ten ‚wycisk’ sensoryczny 😉
Przydatny wpis. Masz może do polecenia jakieś godne uwagi książeczki dla dzieci na ten temat? Żeby pomóc dziecku lepiej zrozumieć emocje
Super artykuł ???
Świetny wpis 🙂
Ale Julek nie jest zły 😛 Raczej zezloszczony 😉
Bardzo pomocny artykuł, nawet babcia troszkę przyznała racji (a jak wiemy, babcie mają swoje metody wychowawcze, swoje zdanie na temat zachowania dziecka). Gdzie mogę znaleźć artykuł o w.w. zabawach domowych ?
Pozdrawiam, Kinga
A ja sie zastanawiam czy a jeśli tak, to jak powinien sobie z taka cala sytuacja poradzic żłobek.
Znam ze swojego zycia przypadek w ktorym to dyrektor zlobka wskazał iz dziecko jest agresywne i z tego powodu „wyrzucil” dziecko ze żłobka. Dziecko „gryzaczek” 🙁
Jestem ciekaw jak to wuglada ze strony pedagoga, czy moze jest to jakos regulowane.
Cala ta sytuqcje wyrzucenia dziecko zle znioslo .
Nie wspominajac o rodzicach.
Czy moze Pani jakos sie do tego tematu odniesc?
Pozdrawiamy
Mojej córce w zerowce dokucza jedna dziewczynka. Nasmiewa się z mojej córki, dokucza jej , nastawia inne dzieci przeciwko niej, popycha. Ostatnio odbieram córkę z zerówki A Pani mówi że dziewczynki się posprzeczaly i ona im nie przeszkadzała aby mogły wyrazić co im leży na sercu. Bylam w szoku. Córka dopiero w szatni powiedziała że one się bily! Tamta dziewczyna ją zaatakowała i biła ja po całym ciele. Jestem przerażona. Nie wiem co mam z tym zrobić i jak odnieść się do zachowania Pani która wygląda na to że stała i przyglądała się temu wszystkiemu.
Myślę, że warto poprosić o interwencję psychologa szkolnego
Rozumiem, że tekst dotyczy dzieci w wieku 2 lata i więcej. A co zrobić z rocznym dzieckiem, które zaczyna bić i traktuje to jako zabawę? Czy u takiego ignorować, bo pewnie „przejdzie z wiekiem”, czy też można wziąć pod uwagę ten wpis?
nie zgodze sie, z tym, ze „zawsze pierwszy podnosi rękę ten, który się boi”. to zbyt mocne uogolnienie. pracuje z dziecmi w wieku 1-3 lat i mam wrazenie ze te najmlodsze dzieci bija czesto zupelnie „od czapy”. to tak jak gdy poznaja moc slowa „nie” i uzywaja go bez przerwy, podobnie jest z biciem, odkrywaja ze to ma „moc” i bija w pewien sposob testujac, doswiadczajac „nowa umiejetnosc”, ktora budzi mnostwo emocji wsrod doroslych. oczywiscie bija tez gdy sie boja, sa zle, zmeczone itd… i choc statystyk nie prowadze to z moich obserwacji wynika, ze na pewnym etapie rozwoju bije 80% dzieci i jest to NORMALNE u maluchow. wiec zawsze smiesza mnie oburzenie rodzice, gdy ktos ich dziecko uderzy, a za jakis czas to ich dziecko bije i wtedy podchodza do tego jakos tak normalniej i spokojniej…
Z zaciekawieniem przeczytałam wpis. Mamy obecnie, z naszą 2-letnią córką ten problem. Jagódka gryzie inne dzieci. Ewidentnie jest to dla niej samoobrona – i to w sytuacji ostatecznej, lub efekt przestymulowania bodźcami i stresu.